İKİ ÜLKE ARASINDAKİ GERGİNLİK EN ÇOK TÜRKİYE’Yİ ETKİLEYECEK

Ekonomist ve Yeniçağ Yazarı Remzi Özdemir, Rusya-Ukrayna krizinin devam etmesi durumunda Türkiye’de ekmeğin 10-15 TL, yakıtın litresinin ise birkaç ay içerisinde 20-25 TL olabileceğine dikkat çekti.

Ekonomist Remzi Özdemir, Rusya ile Ukrayna arasında yaşanan gerginliğin Türkiye’ye olası etkinlerini Yeniçağ TV’ye değerlendirdi. İki ülke arasındaki gerginlikten en çok etkilenecek olan ülkenin Türkiye olacağını belirten Özdemir şunları söyledi:

* Bu gerginlikte, en çok dayak yiyecek olan Türkiye. Zaten dayak yemeye de başladık. Önümüzdeki günlerde bu dayağın şiddetinin artmasını bekliyorum. Biz, ilk şiddeti döviz de gördük. Merkez Bankası, arka kapı operasyonları ile doları kontrol altına almaya çalışıyor.

* Nitekim, İngiltere’deki bir ekonomist, dün gece attığı bir twitte, Türkiye’nin kamu bankaları aracılığı ile 1 milyar dolarlık müdahale de bulunduğunu iddia etti. Yani bu şu anlama geliyor. Türkiye, doları tutabilmek için, sürekli dolar yakmaya devam ediyor. Neden? Çünkü, doları burada tutamazsa, doları kontrol edemezse, kur korumalı mevduat hesaplarından hazineye büyük bir yük gelecek. Çünkü, buradaki rakam, 300 milyar TL’yi aştı. Bunun altından kalkılacak gibi değil. Burada doları frenlemelerini ben mantıklı buluyorum.

* Peki, bundan sonra Türk ekonomisine ne olacak? Bu krizin henüz Türk ekonomisine bir yansıması olmadı. Şu anda sadece döviz kurunda bir yansıma görüyoruz. Zaten döviz kurunu da fazla tutamayacaklar. Tutma şansları da yok. Çünkü bu kriz, öyle böyle bir kriz değil.

* Bu kriz, bizi en çok enerji fiyatlarında etkileyecek. Biz ihracatta da, ithalatta da hem Rusya’ya, hem de Ukrayna’ya bağımlı bir ülkeyiz. Yani çok ciddi bağımlılığımız var. Özellikle Rusya’dan petrol, doğalgaz ve tahıl alıyoruz. Biz, yediğimiz ekmeğin bile buğdayını Rusya’dan alıyoruz.

* Yani bu iki ülkede arasındaki kriz ve savaş durumunda Türkiye’deki insanlar ekmeği belki 10-15 TL’ye alacaklar. Çünkü bu problem, ciddi bir problem. Nereden alacağız buğdayı? Amerika’dan mı? Bugüne kadar yanı başımızdaki Rusya’dan alıyorduk.

* Bu kriz, ihracatımızı olumsuz etkileyecek. Biz, hala Rusya’ya narenciye başta olmak üzere, birçok ürün satıyoruz. Her iki ülkeye de ürün satıyoruz. Bütün bunlarda aksama olacaktır. Yani bu gerginlik, Türkiye’de ciddi bir enflasyona da neden olacaktır. Zaten ekonomik krizdeyiz. Ekonomik krizimizin daha fazla büyümesine neden olacak. Yani bir Amerika’nın, Avrupa’nın ekonomileri bizimkisinden daha iyi olduğu için, onların yaşayacağı kriz, bizimkisinin yanında bir hiç kalacaktır. Ve biz, bu krizi daha derinden hissedeceğiz.

* Normal şartlarda doların şu anda 20 TL olması gerekiyordu. Yani bu kriz zayıf Türk ekonomisini, kasası boş Türk ekonomisini en çok kur korumalı mevduat üzerinden vuracak. Tamam belki benzinin litresini birkaç ay sonra 25 TL’ye alacağız. Ama siyasi iktidarın da hesaba katmadığı kur korumalı mevduat sistemi var. İşte bizi en çok buradan vuracak bu kriz.

* Bu iktidarın önünde iki yol var. Ya döviz kurunu serbest bırakacaklar. Hazinedeki o yükü öteleyecekler. Ya da bir formül bulacaklar. Çünkü 300 TL’lik bir mevduatta doların her 1 TL artışı, Türk ekonomisine ağır bir darbe vuracaktır. Hazine bunu nasıl, hangi vergi ile karşılayacak? Zaten biz, gırtlağa kadar vergi ödüyoruz. Her şeyden vergi ödüyoruz. Yani iktidar kelle vergisi mi alacak?

* Bugün bir haber vardı. İstanbul havalimanı işletmecisi İGA bile parasını kur korumalı mevduata yatırmış. Bu şirketin devasa borcu var. Bunlar bile parayı kur korumalı mevduata yatırıyor. Yani artık herkes kur korumalı mevduata parasını yatırıyor. Nasıl olsa bu doların artacağını biliyorlar. İşte böyle bir problemimiz var.

* Türk ekonomisinin bence Rusya krizinden çok, kur korumalı mevduat krizi var. Hükümetin önünde en azından belli bir fiyata kadar doları serbest bırakmanın, esnek bırakmanın dışında bir çaresi yok. Yani iktidar bir defa doların 14 TL’nin üzerine çıkmasına izin vermek zorunda. İzin vermediği zaman, ciddi bir talep gelecek.

* Çünkü şu anda dolar da ucuz kalıyor. Bugün her şeye rağmen, Türk parası ucuz kalmış oluyor. Ucuz kaldığı için dengeler değişiyor. Onun için dövizi mecbur serbest bırakmak zorundalar. En azından bir yüzde 6-7 opsiyon tanımak mecburiyetindeler.

* Şahsen ben, doların kısa süre içerisinde 14 TL’nin üstüne çıkacağını düşünüyorum. Tabi bu bir yatırım tavsiyesi filan değildir. Ha 18 TL olması mümkün mü? Rusya’nın Kiev’e girmesi durumunda,  18 TL’de 20 TL’de olması da mümkün. Ama şu aşama da, ben Merkez Bankası’nın 14 TL ve üstüne biraz yol vereceğini düşünüyorum.

* Türkiye’ye gelen Rus ve Ukraynalı turist oranı, toplam nüfus oranının yüzde 27'si civarında. Bu oranı yüzde 30-35’e çıkartmak için Turizm Bakanlığı, ciddi hazırlık yapılıyordu. Özellikle TL’nin ciddi değer yitirmesiyle. Tabi bu hesap yapılırken, 1 dolar 73 Ruble idi. Ama bugün 1 dolar, 80 Ruble oldu. Bu Ruble’nin daha da yükselmesi bekleniyor. Aynı değer kaybını Ukrayna’nın para biriminde de görüyoruz. İşte bu nedenle, turizm de tüm denge bozuldu. Artık bu işin faturası biraz da turizm sektörüne kesilecek gibi. 

* Bunun iki nedeni var. Birincisi rezervasyonlar doları 16-17 TL iken yapıldı. Ve ciddi iskontolar telaffuz edildi. Ama bugün doların 13.80 olmasından dolayı o ıskontolar kurtarmayacaktır.

* İkincisi ise elektrik zamları. Yüzde 100’ün üzerinde bir elektrik zammı var. Turizm sektörü için elektrik çok önemli. Klima ve daha birçok alanda elektrik tüketiliyor. Yani Türkiye’de yazın en çok elektrik, Akdeniz bölgesinde tüketiliyor. Turizm sektöründen dolayı. Bu fiyatlar, turizm sektörünü kurtaramayacaktır.

* Ayrıca ben, Rus turistin artık koşarak da Türkiye’ye geleceklerini düşünmüyorum. En azından bu yıl için. Bunun dışında şu anda Türkiye ile Rusya arasında bir de psikolojik savaş var. Bunu kimse telaffuz etmiyor. O gün Putin’in konuşmasında, özellikle bu savaşın Erdoğan’a yarayacağına dair açıklamaların Rus televizyonlarında telaffuz edilmesi ile buradan şu sonuç çıkıyor. Rus turistler çokta çanta da keklik değil.

* Çünkü Türkiye’nin ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın son açıklamasıyla Ukrayna’ya açık bir destek veriyoruz. Olası bir gerginlik ve savaşta, Türk SİHA’larının daha aktif olacağını ve önümüzdeki günlerde yeni partilerinde satışını düşünürsek, Rusya, Türkiye’ye karşı ciddi bir turizm ambargosu düşünecektir. Çünkü Rusya için bu kriz ciddi bir mücadele. Zaten bu konuda da Türkiye’ye uzun süredir mesaj veriyorlar.

* Turizmden biz ne kadar gelir bekliyoruz? 30-35 milyar dolar. Bizim tüm planımız, turizmden gelecek olan  30-35 milyar dolar üzerineydi. Ama hesaba katmadığımız Rusya gerginliği var. Bu gerginlik, bizim turizm gelirimizi 15-20 milyar dolara düşürecek. İşte bu da bizim felaketimiz olacaktır. Bu da dolar kurunu olumsuz etkileyecektir.

* Bizim Türkiye olarak acil dolara ihtiyacımız var. Merkez Bankası’nın rezervlerini acilen arttırmaya ihtiyacımız var.

---